Tranzyt towarów i związane z nim procedury celne towarzyszą wymianie handlowej od wieków. A skoro tak, z dużą dozą prawdopodobieństwa można przewidzieć, że tranzyt będzie istniał również w przyszłości. Jednak kształt owej przyszłości tranzytu już nie jest intuicyjnie oczywisty. Poniżej przedstawiono próbę określenia obiektywnych kierunków rozwoju tranzytu, a także wynikające z nich kryteria oceny i wnioski dla definiowania modeli tranzytu . W dalszej części zaproponowano możliwe scenariusze rozwoju tranzytu, których podstawą był katalog podstawowych czynników, ale także swego rodzaju „zagrożeń”, mających wpływ na przewóz towarów przez obszary celne. Optymistyczne dla tranzytu wnioski końcowe stawiają jednak pewne warunki dotyczące rozwoju, bez spełnienia których historyczny dorobek tranzytu straci swą przewagę konkurencyjną wobec innych procedur celnych i rozwiązań.
[...]