Na tle historycznego rozwoju celnictwa w wielu państwach i regionach świata proces kształtowania się administracji celnej w Polsce przebiegał tak jak kształtowała się historia naszej państwowości.60 Był on pochodną od burzliwych, ponad tysiącletnich dziejów naszego państwa. Jednakże w literaturze przedmiotu poświęconego celnictwu na ziemiach polskich używa się bardzo różnorodnych kategorii na tę administrację, niekiedy określaną służbą i powiązane z nią ustawodawstwo celne. Są one związane z położeniem nacisku na dane, analizowane zagadnienie szczegółowe. Najczęściej polscy historycy i teoretycy celnictwa, wywodzą się z historii myśli ekonomicznej lub gospodarczej. Nic więc dziwnego, że w ogromnej większości zwracają uwagę na klasyfikację pobieranych danin publicznych (myt, ceł, podatków) czy ich wysokość (taryfikację). Znacznie rzadziej, zwłaszcza w odniesieniu do czasów najdawniejszych i wieków średnich aż po rozbiory, prezentacji poddawane były struktury organizacyjne administracji celnej. Słusznie uwagę na to zwrócił w swoich badaniach Gerard Mosiej,61 który zauważył, że generalnie w naszej literaturze ekonomicznej „możemy spotkać różne, zamiennie stosowane określenia „polityki celnej”, takie jak: „polityka taryfowa”,62 „polityka taryfowo-celna”,63 „polityka handlowo-celna”,64 „system celny”,65 „protekcjonizm celny”,66 czy też po prostu „celnictwo”.67[...]